Trong nhịp sống hiện đại với những guồng quay hối hả, những kỳ vọng chồng chất, con người ta dễ bị rơi vào trạng thái kiệt quệ. Và rồi burn-out, mất phương hướng, cảm giác sống chỉ để chạy... tất cả những điều đó ập đến và khiến nhiều người tự hỏi: “Rốt cuộc, cuộc đời này có ý nghĩa gì không?”—câu hỏi sâu sắc mà tác phẩm điện ảnh như Everything Everywhere All At Once đã khám phá.

Chính vào điểm chạm đó, Everything Everywhere All At Once (tựa Việt: Cuộc chiến đa vũ trụ) đã xuất hiện như một tấm gương phản chiếu cuộc khủng hoảng hiện sinh của con người hôm nay, và gợi mở một con đường hy vọng mới: Nếu cuộc đời không trao cho ta ý nghĩa, ta có thể tự tạo ra nó.

Khi mất đi ý nghĩa của cuộc sống, tư tưởng đoạn diệt sẽ soán ngôi

Tư tưởng đoạn diệt, hay còn gọi là chủ nghĩa hư vô (Nihilism), cho rằng mọi giá trị trên đời (từ vật chất, tinh thần hay đạo đức...) đều là những thứ do con người tạo ra và không mang ý nghĩa tuyệt đối hay tồn tại vĩnh viễn. Bộ phim thể hiện tư tưởng này rõ nhất qua nhân vật Jobu Tupaki (Stephanie Hsu) - người đã chứng kiến vô số khả thể của cuộc đời mình bằng việc nhảy vũ trụ và mất đi cảm giác rằng bất kỳ thứ gì thực sự quan trọng.

Tin rằng cuộc sống vốn vô nghĩa, Jobu tạo ra Everything Bagel, một vòng xoáy hủy diệt chứa mọi thứ trong vũ trụ. Nhưng đằng sau hình ảnh đáng sợ ấy không phải kẻ phản diện tàn nhẫn mà là một tâm hồn mong manh, cô độc và lạc lối. Trong tuyệt vọng, cô ném toàn bộ cuộc đời mình vào chiếc Bagel để tìm xem liệu còn điều gì đáng giữ lại. Càng phá hủy, cô càng không tìm thấy ý nghĩa, để rồi đi đến kết luận: nếu tất cả đều vô nghĩa, kết thúc tất cả có lẽ là lựa chọn dễ hiểu nhất. Vì thế, Jobu quyết định dùng chính Bagel để hủy diệt bản thân, như một cách trốn chạy khỏi sự rỗng tuếch đang lan rộng trong tâm hồn.

Chiếc Bagel vì vậy không chỉ là biểu tượng hủy diệt mà còn là hình ảnh của một tâm hồn đã không còn điểm tựa. Ở tầng sâu hơn, Jobu phản chiếu thực trạng nhiều người trẻ ngày nay: quá tải thông tin, áp lực phải hoàn hảo, liên tục so sánh chính mình với những phiên bản lý tưởng và dần đánh mất cảm giác “mình đủ tốt”.

Khi cuộc sống rơi vào bế tắc, tư tưởng đoạn diệt dễ dàng len vào tâm trí. Điều đáng sợ là nó không phải một lựa chọn mà là hệ quả tự nhiên của khủng hoảng hiện sinh.

Evelyn Wang (Dương Tử Quỳnh) cũng không đứng ngoài cuộc. Giữa những khó khăn, trách nhiệm và gánh nặng phải gồng gánh gia đình, Evelyn đánh mất cảm giác được sống. Khi thấy những phiên bản “tốt hơn” của mình ở các vũ trụ khác, cô hối hận vì những lựa chọn đã qua và trở nên chán ghét cuộc sống hiện tại. Vì thế, khi muốn “chuyển” đến một vũ trụ khác và bị Waymond Alpha ngăn lại, cô chỉ đáp: “Còn gì tệ hơn cái chết nữa?” – câu nói đánh dấu khoảnh khắc Evelyn chạm vào rìa của chủ nghĩa đoạn diệt. Với cô, cái chết không còn đáng sợ vì cuộc đời hiện tại đã bào mòn mọi ý nghĩa.

Sự gặp gỡ giữa Evelyn và Jobu không chỉ là cuộc đối đầu đa vũ trụ mà là sự soi chiếu giữa hai tâm hồn đang tan rã: một người tuyệt vọng vì thấy quá nhiều, người kia tuyệt vọng vì chưa từng thấy ý nghĩa từ cuộc sống mình có. Cả hai gặp nhau ở một điểm chung: sự trống rỗng.

Nhưng bộ phim không dừng ở đó. Câu hỏi mà cả Evelyn và Jobu đặt ra chính là: Khi mọi ý nghĩa đều sụp đổ, ta còn lý do nào để tiếp tục sống? Cũng từ câu hỏi ấy, bộ phim mở ra bước ngoặt quan trọng: ý nghĩa không phải thứ ta đi tìm, mà là thứ ta chủ động tạo ra.

Sự tử tế như một chiến lược để tạo ra ý nghĩa

Trong thế giới nơi mọi thứ liên tục đổ vỡ, Waymond – người chồng hiền lành mà Evelyn từng xem là yếu đuối lại trở thành nhân vật nắm giữ câu trả lời. Không có sức mạnh phi thường, hay đưa ra những triết lý cao siêu, anh chỉ có một điều: sự tử tế.

Sự tử tế của Waymond không phải ngây thơ hay nhu nhược mà nó là một lựa chọn đầy tỉnh táo để đối diện cuộc sống đầy bất định. Khi thế giới trở nên quá khó hiểu, anh chọn nhẹ nhàng. Khi mâu thuẫn leo thang, anh chọn cách lắng nghe và thấu hiểu. Khi người khác bị cuốn vào đau khổ, anh chọn nhìn họ bằng lòng trắc ẩn.

Sự tử tế mà Waymond theo đuổi không chỉ là thái độ dịu dàng với đời, mà là một cách để trụ vững giữa hỗn loạn. Trong một thế giới nơi mọi giá trị có thể tan rã, tử tế trở thành thứ duy nhất mà con người có thể chủ động lựa chọn.

Chính những lời nói nhẹ nhàng, một hành động hỗ trợ hay một khoảnh khắc thấu hiểu... cũng có thể kết nối những tâm hồn đang tổn thương với nhau. Khi người này nhìn thấy nỗi đau của người kia, ý nghĩa mới bắt đầu hình thành.

Và cũng chính sự tử tế đó, Waymond đã kéo Evelyn ra khỏi cảm giác vô nghĩa và giúp cô nhận ra rằng dù cuộc đời không có mục đích tuyệt đối, ta vẫn có thể trao cho nó ý nghĩa bằng những hành động nhỏ bé nhưng chân thành mỗi ngày.

Everything Everywhere All At Once bắt đầu từ sự hỗn loạn và đứt gãy, nhưng càng đi sâu, ta càng thấy rằng cái hỗn loạn ấy chỉ là phông nền để làm nổi bật một triết lý giản dị: cuộc đời không có ý nghĩa tuyệt đối, và đó là lý do ta cần tự tạo ra ý nghĩa cho riêng mình.

Bài: Phúc Nhi