Con người luôn nhỏ bé trước thiên tai. Trong dòng lũ dữ, nỗi lo tìm chỗ trú thân và sự an toàn cho gia đình khiến các nhu cầu cơ bản trở thành điều thứ yếu. Tình cảnh này khiến sức khỏe kinh nguyệt trở thành nỗi lo không được gọi tên.

Từ trước đến nay, chu kỳ nguyệt san luôn được xem là “chuyện khó nói”. Theo thông tin từ tổ chức Free Pads Vietnam, trước giai đoạn COVID-19, việc cứu trợ băng vệ sinh từng được xem là điều kỳ lạ. Ở thời điểm này, việc phân phối, vận chuyển băng vệ sinh hay tã, bỉm đến các vùng thiên tai không được xếp vào nhóm hàng hóa thiết yếu.

Những năm gần đây, băng vệ sinh đã xuất hiện thường xuyên hơn trong các chuyến hàng viện trợ. Tuy nhiên, ngay cả khi sản phẩm nguyệt san được trang bị đầy đủ. Vấn đề vệ sinh, kiến thức và kỹ năng chăm sóc sức khỏe kinh nguyệt trong thiên tai vẫn chưa được quan tâm và hướng dẫn đầy đủ.

Thiên tai ngày một cực đoan nhưng chu kỳ kinh nguyệt cũng không vì thế mà dừng lại. Vì vậy, để thích nghi với sự khắc nghiệt của thiên nhiên, “ngày đèn đỏ” cũng cần được xem là vấn đề sống còn trong dòng nước chảy xiết.

Bão lũ và những nguy cơ về bệnh phụ khoa

Theo khuyến cáo từ Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), tần suất thay băng vệ sinh lý tưởng nên cách nhau từ 4 đến 6 tiếng. Việc sử dụng băng vệ sinh quá lâu, đặc biệt trong điều kiện ô nhiễm và ẩm thấp của bão lũ, có thể tiềm ẩn nhiều vấn đề phụ khoa nghiêm trọng.

Hội chứng sốc độc tố (TSS)

Hội chứng sốc độc tố (TSS) là tình trạng hiếm gặp nhưng có nguy cơ tử vong cao. Hội chứng này xảy ra khi vi khuẩn Staphylococcus aureus giải phóng độc tố vào máu, có thể gây sốt cao, tụt huyết áp, suy đa cơ quan và đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời. Nghiên cứu dịch tễ học cho thấy nguy cơ TSS tăng cao khi sử dụng tampon (băng vệ sinh dạng ống), cốc nguyệt san hoặc băng vệ sinh quá lâu, đặc biệt với những sản phẩm có khả năng thấm hút cao và tiếp xúc trực tiếp với âm đạo.

Kích ứng da và các nguy cơ viêm nhiễm

Thiên tai luôn tiềm ẩn nhiều dịch bệnh. Nguồn nước ô nhiễm do mưa lũ là điều kiện lý tưởng để các loại vi khuẩn sinh sôi. Nếu không được vệ sinh đúng cách, môi trường ẩm ướt của quần áo và băng vệ sinh có thể tiềm ẩn nguy cơ gây kích ứng, nấm da vùng kín, viêm nhiễm âm đạo và đường tiết niệu.

Môi trường ẩm thấp, quần áo ẩm, thiếu nước sạch để vệ sinh có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn E.coli sinh sôi, xâm nhập và gây ra viêm đường tiết niệu, đặc biệt ở nữ giới. Vị trí đường tiểu và hậu môn ở nữ giới gần hơn ở nam giới nên vi khuẩn dễ tiến sâu hơn vào bàng quang, niệu đạo và đường tiết niệu, gây sốt và đau rát khi đi vệ sinh. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời bằng kháng sinh, nhiễm trùng có thể lan sâu, dẫn đến viêm bể thận hoặc nhiễm trùng toàn thân, đặc biệt nguy hiểm với phụ nữ đang hành kinh trong điều kiện ẩm thấp và thiếu nước sạch.

Việc sử dụng băng vệ sinh hoặc vải tự chế quá lâu còn tạo môi trường cho nấm và vi khuẩn phát triển mạnh, gây viêm âm đạo, ngứa rát, mẩn đỏ, mùi hôi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày và làm tăng nguy cơ viêm nhiễm thứ cấp.

Rối loạn chu kỳ và căng thẳng tâm lý

Trong những ngày bão lũ, điều kiện vệ sinh thiếu thốn, giấc ngủ chập chờn vì lo âu và nhịp sống đảo lộn khiến cơ thể phụ nữ dễ rơi vào trạng thái mất cân bằng. Chu kỳ kinh nguyệt do đó cũng bị ảnh hưởng đáng kể, có thể đến sớm, chậm kinh hoặc kéo theo những cơn đau dữ dội khác thường.

Cơn lũ sẽ qua nhưng biến chứng tâm lý lại kéo dài, cảm giác bất an, thiếu sự riêng tư dễ khiến phụ nữ rơi vào trạng thái căng thẳng, lo âu, mệt mỏi, thậm chí trầm cảm nhẹ. Với nhiều người, trải nghiệm này có thể trở thành một dạng ám ảnh, khiến họ khó quay về trạng thái bình thường trước đó.

Vậy làm thế nào để có “kỳ đèn đỏ” an toàn ngày lũ?

Trước khi lũ về

Nếu đang sinh sống ở khu vực thường xuyên gánh chịu thiên tai, bạn cần theo dõi dự báo thời tiết sát sao để có sự chuẩn bị tối ưu cho kỳ kinh nguyệt sắp tới. Bạn có thể tự trang bị bộ kit gồm vật dụng y tế, đồ lót, băng vệ sinh, dung dịch vệ sinh, khăn lau, thuốc giảm đau,... để sẵn sàng mang đi khi lũ về. Đây cũng là ý tưởng được các cơ quan Tổ chức Liên Hợp Quốc thực hiện để hỗ trợ phụ nữ trong khủng hoảng - Dignity Kit.

Bên cạnh đó, bạn có thể trữ nước sạch vào chai hoặc sử dụng nước muối sinh lý được bán tại các nhà thuốc. Để đảm bảo an toàn, bạn cần rửa tay sạch trước khi vệ sinh và không nên dùng nước muối tự pha vì nồng độ không chuẩn có thể gây kích ứng vùng nhạy cảm.

Áo mưa bảo hộ, ủng cổ cao cũng là một trong những gợi ý có thể giúp bạn hạn chế tiếp xúc với nước bẩn. Và trong trường hợp phải di tản đến nơi khác, bạn có thể chuẩn bị thêm túi vệ sinh khẩn cấp, lều vệ sinh di động để có thể thay băng khi cần.

Trong và sau khi lũ đi qua

Bên cạnh việc chuẩn bị kỹ lưỡng các vật dụng cần thiết, phái đẹp cũng cần trang bị một số kiến thức y khoa, kỹ năng sơ cứu để bảo vệ sức khoẻ kinh nguyệt trong ngày lũ.

Thời tiết nồm ẩm và việc ngâm mình trong nước quá lâu có thể khiến vùng tử cung dễ nhiễm lạnh. Vì vậy, nếu đang trong kỳ "đèn đỏ", bạn cần hạn chế tiếp xúc với nước hoặc nhanh chóng thay quần áo sau khi di chuyển đến khu vực an toàn.

Bạn có thể dùng túi chườm, chai nước ấm bọc khăn để sưởi ấm bụng dưới, hoặc mặc đồ dày, quấn khăn quanh bụng, uống trà gừng hoặc nhai một lát gừng tươi trong trường hợp thiếu tiện nghi. Ngoài ra, bạn cũng cần hạn chế ngồi ở khu vực ẩm thấp, tránh vận động mạnh và uống nước ấm thường xuyên để nhiệt độ cơ thể được ổn định.

Đau bụng hoặc máu kinh ra nhiều là những hiện tượng thường thấy trong kỳ nguyệt san. Để xoa dịu cơn co thắt, bạn có thể dùng thuốc giảm đau theo liều lượng quy định hoặc làm nóng hai lòng bàn tay và xoa lên bụng theo chiều kim đồng hồ.

Đối với trường hợp kinh nguyệt ra nhiều, bạn nên thay băng thường xuyên để tránh nhiễm khuẩn và có thể thay thế bằng vải cotton sạch quấn nhiều lớp nếu không đủ băng vệ sinh. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và ngăn ngừa tình trạng băng huyết, bạn vẫn cần liên hệ đội cứu hộ hoặc cơ sở y tế gần nhất nếu lượng máu không giảm, kèm theo chóng mặt hoặc khó thở.

Bên cạnh đó, để có kỳ nguyệt san an toàn mà không gây ảnh hưởng môi trường, bạn cần gói băng vệ sinh đã sử dụng vào một túi riêng để xử lý sau khi nước rút.

Đặc biệt, sau mỗi đợt bão lũ, khám phụ khoa tổng quát cũng là “gạch đầu dòng” bạn không nên bỏ qua. Việc thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín sẽ giúp bạn tầm soát và điều trị kịp thời các triệu chứng viêm nhiễm.