Biến đổi khí hậu ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe kinh nguyệt?
Biến đổi khí hậu ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe kinh nguyệt của phụ nữ, gây rối loạn hormone, gia tăng nguy cơ bệnh lý sinh sản
Biến đổi khí hậu không chỉ ảnh hưởng đến môi trường mà còn tác động trực tiếp đến sức khỏe con người, đặc biệt là phụ nữ. Những thay đổi về thời tiết, nguồn nước và cơ sở hạ tầng khiến việc chăm sóc sức khỏe sinh sản và kinh nguyệt trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Cơ sở hạ tầng hạn chế, nguồn nước sạch khan hiếm và dịch vụ y tế thiếu thốn gây tổn hại sức khỏe sinh sản
Hơn 3,6 tỷ người hiện sống ở những khu vực dễ tổn thương nhất trước biến đổi khí hậu, từ các vùng núi Pakistan thường xuyên chịu lũ lụt, đến các đồng bằng thấp ở Bangladesh bị xâm nhập mặn do nước biển dâng.
Do điều kiện cơ sở hạ tầng hạn chế, nguồn nước sạch khan hiếm và dịch vụ y tế thiếu thốn khiến sức khỏe của người dân ở nơi này bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Theo nghiên của UNFPA năm 2025, phụ nữ và trẻ em gái phải dùng quần áo cũ thay băng vệ sinh, khó giặt sạch và phơi khô, dẫn đến tình trạng nhiễm trùng da và rối loạn chu kỳ kinh nguyệt. Thêm vào đó, các đợt nắng nóng kéo dài và thiếu dinh dưỡng sau thiên tai cũng gây ảnh hưởng tiêu cực đến thai kỳ và cân bằng hormone.
Cụ thể, ở Pakistan, huyện Chitral – một vùng núi thường xuyên chịu lũ lụt – phụ nữ phải đối mặt với những trại tạm bợ, lều chật chội, nhiệt độ khắc nghiệt và nhà vệ sinh xa xôi. Việc hành kinh trong bối cảnh này trở thành nỗi ám ảnh: Quần áo cũ thay băng vệ sinh, thiếu nước để giặt và phơi, phải giữ trên người nhiều ngày liền.
Tình cảnh tương tự cũng xảy ra ở Bangladesh, nơi mực nước biển dâng làm tăng độ mặn của nguồn nước, khiến việc tìm nước uống trở nên khó khăn, và dẫn đến nhiều ca nhiễm trùng da ở các bé gái bắt đầu hành kinh sớm.
Tại Việt Nam, tình trạng thiếu thốn sản phẩm vệ sinh kinh nguyệt và thiếu nước sạch trong các khu vực khẩn cấp do thiên tai cũng đang là vấn đề đáng lo ngại. Theo báo cáo của UNICEF, hơn 20 triệu người dân Việt Nam đang sống ở những khu vực chịu ảnh hưởng của hạn hán và thiếu nước sạch, khiến việc quản lý vệ sinh kinh nguyệt trở nên khó khăn hơn.
Cụ thể, tại xã Tân Xuân, tỉnh Nghệ An, cộng đồng dân tộc Thổ có những quan niệm cho rằng phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt không nên tham gia vào các hoạt động tôn giáo hoặc tiếp xúc với người khác. Điều này đã tạo ra rào cản trong việc tiếp cận thông tin và sản phẩm vệ sinh kinh nguyệt.
Biến đổi khí hậu tác động đa chiều, quan niệm kỳ thị càng gây thêm khó khăn
Biến đổi khí hậu tác động đa chiều: lũ lụt, cháy rừng, hạn hán, nắng nóng, ô nhiễm không khí – tất cả đều ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận nước sạch, sản phẩm vệ sinh, thực phẩm và môi trường an toàn. Chu kỳ kinh nguyệt trở nên khó kiểm soát, đau đớn hơn, và dễ gặp rủi ro sức khỏe hơn.
Thêm vào đó, định kiến và kỳ thị xung quanh kinh nguyệt khiến nhu cầu của phụ nữ, trẻ em gái và người chuyển giới thường bị bỏ qua, đặc biệt trong các bối cảnh khẩn cấp. Vì đính kiến hành kinh là “vấn đề riêng tư, xấu hổ” mà các sản phẩm vệ sinh kinh nguyệt thường không được ưu tiên phân phối trong trại tạm, lều cứu trợ hay các khu vực thiên tai.
Trong một số cộng đồng, trẻ em gái phải nghỉ học trong những ngày hành kinh vì thiếu nhà vệ sinh an toàn, không gian riêng tư và sản phẩm vệ sinh. Người chuyển giới và các cá nhân không phù hợp với giới tính sinh học truyền thống còn gặp khó khăn hơn, khi nhu cầu của họ bị bỏ qua hoàn toàn hoặc bị coi là không phù hợp.
Kỳ thị này không chỉ tạo ra bất tiện về thể chất, mà còn gây áp lực tâm lý, xấu hổ và lo lắng, khiến việc quản lý chu kỳ kinh nguyệt trở thành thử thách trong bối cảnh thiếu thốn và khẩn cấp.
Hành động cấp thiết để bảo vệ phụ nữ và trẻ em gái
Hiện trạng này đang báo động đến các tổ chức nhân quyền và thúc đẩy hàng loạt hành động nhằm nâng cao ý thức về quyền được chăm sóc sức khỏe của hàng tỷ phụ nữ và trẻ em gái.
Các chuyên gia và nhà hoạt động đang tích cực kêu gọi việc cách tiếp cận toàn diện: cung cấp sản phẩm vệ sinh và nhà vệ sinh đầy đủ, chăm sóc y tế kịp thời, lắng nghe trực tiếp nhu cầu của người hành kinh, và phá bỏ các kỳ thị xung quanh chu kỳ kinh nguyệt.
Như Anika Tasneem từ tổ chức WaterAid nhấn mạnh: “Đây không chỉ là vấn đề vệ sinh, mà là vấn đề phẩm giá, an toàn và công bằng”.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng đến từng khía cạnh của đời sống, sức khỏe kinh nguyệt trở thành một câu chuyện không thể bỏ qua - mối quan tâm vừa cá nhân, vừa xã hội, và hoàn toàn cần được tôn trọng, nhất là khi điều này ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của một quốc gia, trực tiếp tác động vào sự phát triển dân số.
Tác giả: Alessandra Vescio
Chuyển ngữ và tái biên tập: MimiT
