Ngày 4/4/2024 đánh dấu một bước ngoặt trong nỗ lực giảm thiểu PFAS - các hợp chất per- và polyfluoroalkyl, thường được gọi là “chất ô nhiễm vĩnh cửu”, thường xuất hiện trong rất nhiều sản phẩm sinh hoạt, trong đó có trong các mỹ phẩm làm đẹp. Lần đầu tiên, một dự luật cấm sản xuất và kinh doanh những hóa chất độc hại này được Quốc hội Pháp thông qua với tỷ lệ nhất trí tuyệt đối.

PFAS bị chỉ trích nặng nề vì nhóm chất này - vốn được phát triển trong thập niên 1940 cho mục đích quân sự và được sử dụng rộng rãi từ những năm 1950 - bị cáo buộc về những tác động gần như vĩnh viễn đối với môi trường, đồng thời gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng đối với sức khỏe.

PFAS xuất hiện trong những dòng mỹ phẩm nào?

Trong danh sách thành phần INCI thường thấy ở mặt sau bao bì, PFAS có thể được nhận diện qua những tên gọi như: PTFE, Perfluorodecalin, Perfluorononyl dimethicone, Polyperfluoromethylisopropyl ether, Methyl perfluoroisobutyl ether, Perfluorohexylethyl triethoxysilane, Perfluorohexane, Polyperfluoroethoxymethoxy difluoroethyl PEG phosphate.

Trong ngành công nghiệp làm đẹp, PFAS giúp sản phẩm bền màu, tăng độ mịn, hoàn thiện lớp bề mặt, đặc biệt là phấn mắt và son môi.

“Có rất nhiều chất thuộc nhóm PFAS”, Laurence Wittner, Tổng biên tập L’Observatoire des Cosmétiques, giải thích. “Chúng có thể đóng vai trò chất nhũ hóa, chất ổn định, chất hoạt động bề mặt, chất tạo màng, dung môi… Điều đó đồng nghĩa chúng có thể xuất hiện trong vô số sản phẩm chăm sóc cá nhân”.

Bà cho biết: “Ta có thể thấy PFAS trong kem dưỡng, sữa tắm, sơn móng tay…”. Không dừng lại ở đó, chúng còn xuất hiện trong mascara, sản phẩm trị mụn, kem chống lão hóa, son môi và đặc biệt là các mỹ phẩm trang điểm có tính năng chống nước.

Vì sao PFAS bị lên án?

Bên cạnh một số nghiên cứu về độc tính, PFAS vẫn là nhóm chất mà khoa học chưa tìm hiểu hết. Một nghiên cứu năm 2015 của các nhà khoa học Mỹ chỉ ra rằng việc phơi nhiễm PFAS có liên quan đến rối loạn hệ miễn dịch và nguy cơ ung thư. Anses (Cơ quan An toàn Y tế Pháp) cũng ghi nhận dấu hiệu tăng cholesterol, rối loạn tim mạch, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, sự phát triển của thai nhi, gan và thận.

Cuối năm 2023, CIRC (Cơ quan Quốc tế Nghiên cứu về Ung thư) xếp hai chất thuộc nhóm PFAS - PFOA và PFOS - vào nhóm có nguy cơ gây ung thư. Cả hai đã bị cấm tại châu Âu nhiều năm trước.

Tuy nhiên, chưa có bằng chứng rõ ràng về tác động trực tiếp của PFAS lên da khi sử dụng mỹ phẩm. Theo Laurence Wittner, “chúng ta nên chú ý hơn về những nguồn PFAS tiếp xúc với cơ thể qua thực phẩm, như chảo chống dính hay nước uống, thay vì mỹ phẩm”.

Mỹ phẩm hữu cơ có phải là giải pháp hạn chế PFAS?

Trước lo ngại về sự xuất hiện ngày càng tăng của PFAS, các dòng mỹ phẩm hữu cơ hoặc chiết xuất thuần chay dần nổi lên như một giải pháp bền vững và an toàn.

“Chúng tôi luôn cấm sử dụng PFAS. Chúng tôi thay thế chúng bằng các este từ dầu thực vật, một lựa chọn hiệu quả và an toàn hơn nhiều”, Nicolas Bertrand, Giám đốc Cosmebio - Tổ chức giám sát các tiêu chuẩn mỹ phẩm tự nhiên và hữu cơ, chia sẻ.

Theo chia sẻ từ các chuyên gia, các loại dầu “este hóa” được tạo ra từ nguồn dầu tự nhiên, được tinh lọc theo các nguyên tắc hóa học xanh. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro không chỉ từ PFAS mà còn từ nhiều nhóm chất gây tranh cãi khác như silicon, dầu khoáng hay một số chất bảo quản tổng hợp. Bên cạnh đó, phần lớn sản phẩm hữu cơ sử dụng các hệ nhũ hóa và tái cấu trúc kết hợp từ thực vật, giúp kết cấu sản phẩm mỏng nhẹ, dễ thẩm thấu.

Dù hữu cơ không đồng nghĩa với an toàn tuyệt đối, nhóm sản phẩm này nhìn chung mang lại một giải pháp ít rủi ro, đặc biệt cho những đối tượng có da nhạy cảm, phụ nữ mang thai hoặc người muốn giảm tiếp xúc với hóa chất tổng hợp dài hạn.

Tham khảo: Marie Claire Pháp